مزاج خود را بشناسید:
این که مزاج چهارگانه در تمام طبیعت انسان تاثیر گذار است کاملا مشهود است. احتمالاً برای شما هم پیش آمده است که مواقع خاصی از سال دچار دردهای ناگهانی مثلاً درد معده شده باشید، یا اینکه گهگاهی بیخوابی و استرس به سراغ شما آمده باشد و یا بطور مثال با استفاده از یک عطر خاص احساس سر درد و یا سرگیجه داشته باشید!
تا به حال به این فکر کرده اید که این مشکلات می تواند ناشی از عدم تعادل در مزاج و طبع شما باشد؟ در واقع مزاج یکی از مبانی طب سنتی در ایران محسوب می شود که می توان گفت بسیاری از تشخیص ها و البته درمان بیماری ها در طب قدیم ایران بر پایه آن صورت می گرفته و امروزه هم طرفداران خاص خود را دارد.
شاید دانستن این نکته برای شما جالب باشد که بدانید ارتباط معناداری بین نوع مزاج شما و رایحه عطر انتخابی شما وجود دارد! چظور؟ خوب برای رسیدن به جواب این سوال ابتدا به شما کمک می کنیم با آشنایی مختصر با معنا و مفهوم مزاج و شناخت مزاج خود ضمن آشنایی با این بخش از طب سنتی رایحه ای مناسب با مزاج خود را انتخاب کنید. پس با گروه عطر اِریج همراه باشید.
انواع مزاج چهارگانه
مفهوم مزاج
مزاج از جمله مفاهیم کلیدی بسیار مهم در طب قدیم ایران، پزشکی مدرن و حتی در حوزه فلسفه، علی الخصوص مباحث نفس شناسی محسوب می شود، علمی با حوزه ای بسیار وسیع در راستای شناخت و البته کشف روشهای درمانی جهت حل مشکلات جسمانی و روحی. از دیدگاه طب سنتی و قدیمی ایران، مزاج در واقع عاملی است که حاصل ایجاد واکنش بین عناصر اربعه جسم بوده و حاوی خواصی متمایز از خواص اجزا می باشد.
قدیمی ها بر این باورند ایجاد تعادل در مزاج، عاملی برای رسیدن موجودات به رتبه های متفاوت از یکدیگر است.
اما سوالی که در اینجا مطرح می شود جایگاه نظریه قدما در پزشکی مدرن امروز است؟ آیا به نظر شما این دیدگاه تا چه حد از نظر پزشکی مدرن می تواند قابل قبول باشد؟
برای رسیدن به جواب این سوال ابتدا به بررسی مفهوم مزاج در طب قدیم ایران و پزشکی مدرن می پردازیم.
تعریف مزاج در طب قدیم ایران و فلاسفه
باور به تاثیر در سلامت جسم و روح انسان از قدیم الایام بین اطباء و فلاسفه بسیار رایج بوده است، تا جایی که سقراط با تقسیم بندی خوراک انسان به چهار دسته سرد، خشک، گرم و تر بر این باور بود که سلامت انسان در گرو ایجاد تعادل در این چهار گروه است.
جالینوس، از پزشکان یونان باستان نیز از جمله کسانی بود که بر این نظریه صحه گذاشته و دیدگاه اخلاط اربعه را مطرح نمود.
بعدها ابن سینا پزشک مشهور ایرانی با استفاده از تجارب خود نظریات گذشتگان را نظم بخشیده و در کتاب خود به نام (قانون) به بررسی انواع مزاج و تاثیر آن بر انسان پرداخت. ابن سینا مزاج انسان را به 9 دسته تقسیم نمود.
مزاجهای مفرد شامل: سرد، تر، گرم، خشک
مزاجهای مرکب شامل: سرد و تر، سرد و خشک، گرم و تر،
گرم و خشک مزاج معتدل
ابن سینا حکیم ایرانی در کتاب قانون مزاج را چنین تعریف نموده است:
مزاج عبارت از چنان کیفیتی است که از واکنش متقابل اجزای ریز مواد متضاد به وجود می آید.
در این واکنش متقابل، بخش زیادی از یک یا چند ماده با بخش زیادی از ماده یا مواد مختلف با هم می آمیزند، بر هم تاثیر می کنند و از این آمیزش، کیفیت متشابهی حاصل می شود که آن را مزاج می نامند.
مفهوم مزاج در پزشکی مدرن
در مبحثی که گذشت با مفاهیم کلی مزاج از دیدگاه قدما آشنا شدیم، حال بطور اجمالی به بررسی مفهوم مزاج در علم پزشکی مدرن می پردازیم.
با یک بررسی کلی در برخی از حوزه های نقش پزشکی مدرن که به شکلی به مفاهیم مزاج نزدیک هستند می توان گفت تعابیری در علم پزشکی وجود دارد که تا حدود زیادی به معنا و مفهوم مزاج نزدیک بوده و به نوعی می تواند بیانی از مفهوم کهن مزاج باشد این تعابیر از مزاج گرم و اجمالی به بررسی مفهوم مزاج در علم پزشکی مدرن می پردازیم.
با یک بررسی کلی در برخی از حوزه ها نقش پزشکی مدرن که به شکلی به مفاهیم مزاج نزدیک هستند می توان گفت تعابیری در علم پزشکی وجود دارد که تا حدود زیادی به معنا و مفهوم مزاج نزدیک بوده و به نوعی می تواند بیانی از مفهوم کهن مزاج باشد این تعابیر از مزاج گرم و سرد را در چهار دسته کلی می توان جای داد:
مزاج سرد و گرم در طب قدیم معادل اسیدیته خون در طب مدرن:
میزان PH خون بطور متعادل 4/7 است، از دید پزشکی مدرن اگر میزان PH خوk پایین تر از این عدد باشد فرد سرد مزاج و اگر PH بالاتر از این عدد باشد شخص گرم مزاج و اگر PH خون فرد برابر با 4/7 باشد شخص دارای مزاج معتدل است.
کم کاری تیروئید در افراد سرد مزاج:
طبق علایم پزشکی افراد سرد مزاج دارای غده تیروئید کم کار و متابولیسم پایین بوده (متابولیسم به معنای سوخت و ساز، تولید انرژی) و در افرادی با مزاج گرم بالعکس غده تیروئید دارای متابولیسم پایه بالاتریست.
رابطه عملکرد کلیه ها و تفاوت مزاج:
یکی دیگر از تعابیر قابل توجه در گرمی و سردی مزاج در علم نوین پزشکی رابطه عملکرد کلیه ها و تفاوت مزاجهاست. آنها بر این باورند اگر کلیه ها مقدار زیادی آب دفع کند نشانه خشکی مزاج و در مقابل، اگر میزان آب بدن افزایش پیدا کند فرد داری تَری مزاج است.
ارتباط فعالیت سیستم عصبی و نوع مزاج:
از دیدگاه طرفداران رابطه مزاج و علم پزشکی نوین، میزان فعالیت در سیستم عصبی سمپاتیک در افرادی با مزاج گرم بیشتر از افراد سرد مزاج است.
با تحلیل و بررسی کامل چهار تعبیر یاد شده از دیدگاه علم پزشکی نوین محققان به این نتیجه رسیده اند که تعبیر چهارم، یعنی رابطه سیستم عصبی و مزاج می تواند تعبیر درستی از مفهوم کهن مزاج در طب قدیم باشد.
مزاج چهارگانه انسان
از دیدگاه علم کهن جهان آفرینش متشکل از چهار عنصر آتش، هوا، آب و خاک بوده که هر یک از این عناصر چهارگانه طبیعت و مزاج مختص به خود را دارند عناصر هوا و آتش گرم و دو عنصر آب و خاک سرد محسوب می شوند. بر این اساس مزاج چهارگانه انسان عبارت است از:
دموی: عنصر هوا: (مزاج گرم و تر)
صفراوی: عنصر آتش: (مزاج گرم و خشک)
بلغمی: عنصر آب: (مزاج سرد و تر)
سوداوی: عنصر خاک: (مزاج سرد و خشک)
اهمیت شناخت مزاج
امروز با وجود پیشرفت های فراوان در حوزه پزشکی و سلطه طب نوین، طب سنتی نیز همچنان دارای طرفدار نیست. از جمله ملزومات طب سنتی شناخت نوع مزاج فرد و انتخاب نوع غذا و داروهای مصرفی بر اساس نوع مزاج می باشد.
از دیدگاه طب سنتی ایجاد تعادل در بدن به لحاظ مزاج به معنای حفظ سلامت انسان بوده و از بین رفتن این تعادل بنا به هر علتی می تواند سبب بروز امراض جسمی و روحی در فرد باشد. پس بمنظور دستیابی به زندگی سالم، چه از لحاظ روحی و چه جسمانی، افراد نیاز به شناخت طبیعت و مزاج خود خواهند داشت.
شاید برای شما هم جالب باشد بدانید یکی از فواید شناخت فرد نسبت به طبیعت و مزاج بدن، انتخاب رایحه و عطر مناسب با طبیعت خود است! پس با ما همراه باشید با بررسی رابطه و مزاج چهارگانه انسان.
رابطه طبیعت و مزاج فرد با عطرها
احتمالاً برای شما هم پیش آمده که هنگام خرید عطر با اصطلاح طبع عطرها مواجه شوید و شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد، که طبع عطر به چه معناست؟
شاید بسیاری تصور کنند شناخت طبیعت و در واقع طبع شناسی تنها در خورد و خوراک و یا فعالیتهای روزانه می تواند تاثیر گذار باشد، اما خالی از لطف نیست بدانید عطرها و رایحه های گوناگون نیز درست مانند انواع خوراکی ها دارای طبع خاص خود هستند!
شناخت طبع و مزاج و کاربرد آن در انتخاب عطر می تواند به ما کمک کند تا با انتخاب عطری مناسب با طبیعت بدن خود، علاوه بر احساس لذت به حفظ سلامت خود نیز کمک کنیم.
عطرها بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند، یا طبعی گرم دارند و یا دارای طبع سرد (خنک) هستند که در نظر گرفتن این نکته در خرید یک عطر مناسب بسیار حائز اهمیت می باشد.
اما برای شناخت رابطه بین مزاج افراد و عطر مناسب برای آنها ما باید بدانیم چه عطرهایی سرد و چه عطرهایی گرم محسوب می شوند؟
در ادامه به شناخت انواع طبع عطرها می پردازیم.
طبع سرد و گرم در عطرها
حظور در طبیعت و استشمام هر آنچه که در آن وجود دارد می تواند خالق حسنی خاص در انسان باشد، در واقع از جمله نقش های طبیعت در طبع انسان همین رایحه خوش است و این نکته جالب است که بدانید بسیاری از عطرهای شناخته شده در سر تاسر جهان برگرفته از همین طبیعت می باشد که هر جزئی از آن می تواند القاء کننده حسی خاص به انسان باشد که این دقیقا ویژگی است که در عطر ها نیز وجود دارد.
احساساتی که می تواند در ما حس سردی، گرمی، سستی و یا حتی خوشحالی و آرامش را به وجود بیاورد، بر همن اساس عطرها به دو دسته رایحه های سرد و گرم تقسیم می شوند:
عطر گرم: عطرهای گرم عموماً مناسب استفاده در فصل های سرد سال هستند. عطرهای گرم شامل عطرهایی است که در ساخت آن از رایحه هایی نظیر، چوب صندل، ادویه های شرقی، شکلات، مشک، گلهایی مانند گل یاس، مریم و یا محمدی استفاده شده باشد.
عطر سرد: عطرهای سرد معمولاً گزینه ای مناسب برای استفاده در فصول گرم سال محسوب می شوند و می توانند احساس خنکی و تازه بودن را به شخص القاء کنند. عطرهای سرد متشکل از رایحه هایی نظیر لیمو، نارنج، هندوانه و نظایر آن می باشد.
عطرهای مناسب برای افرادی با مزاج های گرم و سرد
همانطور که گفته شد بمنظور حفظ سلامت افراد، انتخاب عطرها باید براساس اصول و قواعد حاکم بر مزاج افراد انتخاب شود تا استشمام آن بتواند القا کننده حسی بینظیر در فرد باشد استفاده از عطرها بدون در نظر گرفتن طبیعت بدن و مزاج می تواند سبب ایجاد عوارضی ناگوار برای شخص باشد، پس برای انتخاب بهترین گزینه از میان عطرهای سرد و گرم باید با عطر مناسب مزاج خود آشنا شویم.
اغلب عطرهای گرم به دلیل ماندگاری بالاتر نسبت به عطرهای سرد عموماً مناسب افراد با مزاج گرم نیستند، زیرا استشمام رایحه گرم می تواند مشکلاتی از قبیل سردرد شدید به وجود آورده و یا برای افراد مبتلاء به میگرن نوعی محرک محسوب شود از طرفی عطرهای تلخ و خنک می تواند به ایجاد تعادل روحی در افرادی با مزاج گرم بسیار تاثیر گذار باشد.
یکی دیگر از نکات بسیار قابل توجه و موثر در اثر گذاری طبع عطرها بر طبیعت و مزاج انسان انتخاب عطر با توجه به فصلی است که در آن قرار داریم، بر همین اساس توصیه می شود عطرهای گرم بیشتر در فصول سرد مورد استفاده قرار بگیرند.
استشمام عطرهایی با رایحه سرد می تواند در افرادسرد مزاج سبب بروز سردرد، سستی و یا حتی بی حوصلگی شود. اما بالعکس رایحه گرم می تواند برای افرادی با مزاج سرد آرامش بخش و تسکین دهنده باشد.
عطرهای مناسب با مزاج چهارگانه انسان
در طب سنتی افراد بر پایه مشخصاتی به چند گروه مزاجی تقسیم می شوند که کاهش و یا افزایش میزان اخلاط بر پایه مشخصاتی به چند گروه مزاجی تقسیم می شوند که کاهش و یا افزایش میزان اخلاط چهار گانه شامل دم، صفرا، سودا و بلغم می تواند سبب تغییر در مزاج انسان باشد و بر طبق همین نظریه افراد در یکی از گروه های مزاجی قرار می گیرند که هر دسته دارای ویژگی های منحصر به خود نیز هستند.
در اینجا سعی داریم ضمن معرفی برخی از مشخصات مزاجهای چهارگانه عطر و رایحه مناسب با هر دسته را نیز بیان کنیم.
طبع صفراوی
مزاجهای صفراوی عموماً افرادی لاغر اندام اما با استخوان بندی درشت هستند که پوستی مایل به زرد داشته و دارای طبع گرم و خشک نیز هستند.
استفاده از عطرهایی با رایحه های خنک و سرد و همچنین معتدل به افرادی با مزاج صفراوی توصیه می شود.
طبع دموی
افرادی با مزاج دموی دارای اندامی درشت بوده و عموماً پوستی سرخ و سفید نیز دارند. از مهمترین شاخصه های این گروه از افراد وجود تعادل بین سرما و گرما در آنهاست.
نکته جالب در انتخاب عطر برای افراد با مزاج دموی حق انتخاب متنوع آنهاست! زیرا تقریباً می توان گفت هر عطری با هر رایحه ای می تواند برای افراد دموی مزاج مناسب باشد.
طبع سودایی
افراد سودایی مزاج افرادی هستند اصولاً با انرژی کم که اغلب احساس ضعف دارند پوست سفید از مشخصات بارز این گروه است علاوه بر این افراد با طبع سودایی عموماً در برابر سرما بسیار کم تحمل هستند.
انتخاب عطرهایی با رایحه ای گرم و شیرین می تواند گزینه ای بسیار مناسب برای افراد سودایی مزاج محسوب شود.
طبع بلغمی
مزاج بلغمی، افرادی معمولاً با اندامی چاق که از مشخصات آنها به پوست سفید و موی کم پشت می توان اشاره نمود. خواب آلودگی، کم انرژی بودن، کندی و البته صبر و آرامش زیاد از ویژگی های افرادی با مزاج بلغمی می باشد.
عطرهایی با رایحه گرم و البته معتدل را می توان انتخابی صحیح و مناسب برای افرادی با طبع بلغمی دانست.